مهندسین مشاوره مجموعه ی حقیقی یا حقوقی که کار مطالعه، طراحی و نظارت یک طرح و
یا پروژه عمرانی را با عقد قرارداد از طرح دستگاه اجرایی به عهده می گیرد مشاوره نامیده می شود.
این که مهندسان مشاور چه نقش و وظیفه ای در چرخه فعالیت صنعت دارند و
حضور آنها چه منافعی دارد ، نظر عده ای از متخصصان این صنعت را به خود جلب کرده است .
برای شناخت خدمات و وظایف گروه مهندسان مشاور ، مراحل انجام کار آنها بشرح زیر آورده میشود .
لازم به توضیح است که وظایف تشریح شده مربوط به مهندسان مشاوری است که
مشاوره طرحهای عمرانی را برای کارفرما انجام میدهند و حدود خدمات و
شرح وظایف مهندسین مشاور که عهده دار وظیفه مشاوره برای پیمانکاران میباشند متفاوت خواهد بود.
مرحلة اول – مطالعات مقدماتی
مرحلةدوم – انجام مطالعات تفصیلی و تهیه اسناد مناقصه
مرحلة سوم – انجام مناقصه و نظارت
مرحلة اول : مطالعات مقدماتی
مطالعات مقدماتی شامل دو قسمت اساسی است :
الف – شناسایی و بررسی اولیه
ب – تهیه طرح مقدماتی
الف – شناسایی و بررسی اولیه
۱- مذاکره و تبادل نظر با کارفرما و کسب اطلاعات از نیازمندیهای طرح
۲- مطالعه و بررسی نیازمندیهای کنونی و آتی طرح
۳- تحقیق و بررسی در مورد مصالح ساختمانی محلی ، لوازم و تجهیزات و
تأسیسات ، نیروی انسانی و همچنین پیش بنیی نوع مصالح اصلی و تأسیسات ساختمان که
مورد استفاده قرار خواهد گرفت .

۴- تعیین فضاهاوسطوح لازم،مقیاسها وروابط بین قسمتها و اجزاء تشکیل دهندهطرح
۵- تهیه نقشههای شماتیک
۶- تهیه یک برآورد اولیه از هزینه اجرای طرح
ب – تهیه طرح مقدماتی
۱- بــررسی راه حلهای مختلف و تعیین بهترین و مناسب ترین آنها با توجه بــه
اعتباراتی که برای اجرای طـرح پیش بینی شده است در این بررسی باید نهایت کوشش برای
صرفه جویی صورت گیرد.
۲- مهندسین مشاوره در طرح مقدماتی باید نیازهای کنونی را تعیین کرده و طرح مقدماتی را
که شامل این قسمتها است تنظیم و برای تصویب کارفرما تسلیم کند :
الف – اطلاعات دربارة نیازهای کنونی و گزارش توجیهی دربارة طرح پیشنهادی شده
ب – ذکر مشخصات اصلی اجزای طرح و تنظیم صورت برآورد هزینه با توجه به
حدود خدمات موضوع قرارداد
ج – نقشههای مربوط به طرح مقدماتی
د – گزارش ضمیمه از قبیل نتایج آزمایشهای خاک ، آب ، آبده چاه و…
هـ – زمان تقریبی لازم برای اجرای مراحل مختلف طرح و برنامه در مرحله دوم
تذکر : هنگام تنظیم طرح مقدماتی ، تأمین هماهنگی طرح با سایر طرحهای مشابه و
همچنین توسعه آینده مراعات خواهد شد . در ضمن در موقع تنظیم طرح مقدماتی باید
کمیت و کیفیت نیروی انسانی در حوزه عملیات طرح مربوط چه از نظر اجرای طرح و
چه از نظر بهره برداری آینده مورد توجه مشاور قرار گیرد و توصیه لازم را به کارفرما بکند.
مرحلة دوم : انجام مطالعات تفصیلی و تهیه اسناد مناقصه
خدمات و وظایف مهندس مشاور در مرحله دوم به این شرح است :
۱- بررسی کامل و جامع دربارة مصالح و سایر منابع محلی و مسایل مربوط به زمین شناسی ،
هواشناسی ، آب آشامیدنی ، آبهای زیرزمینی ، تأمین و توزیع برق ، شبکه فاضلاب و
سوخت و سایر شرایط مهم عمومیو محلی که برای تهیه پروژه و اخذ تصمیم راجع به خصوصیات آن لازم است.
۲- تهیه مشخصات فنی عمومیو خصوصی و تهیه جدول مقادیر کار
تبصرة ۱- مهندس مشاور باید مشخصات فنی را طوری تنظیم کند که لااقل سه پیمانکار یا
سازنده یا پیشنهاد دهنده ، بتوانند در مناقصه شرکت کنند.
تبصرة ۲- مهندس مشاور همچنین باید در مورد تجهیزات در شرایط پیمان متذکر شود که
نظارت بر ساخت و آزمایش محصول ، باید به وسیلة کارفرما یا مؤسسات فنی دارای صلاحیت که
به عنوان نماینده کارفرما انتخاب میشوند انجام شود و پیمانکار موظف به همکاری در این خصوص است .
تبصرة ۳ – در شرایط مناقصه بایددستور داده شود که پیشنهاد دهندگان در
مناقصه برنامه کلی کار خود را که بعداً با توافق بین کارفرما و مهندس مشاور و
پیمانکار قابل اصلاح خواهد بود به ضمیمه اسناد مناقصه تنظیم کنند مرحلة سوم :
انجام مناقصه و نظارت
شروع مرحله مناقصه و نظارت با ابلاغ کتبی کارفرما خواهد بود .
این مرحله خود شامل سه قسمت اساسی است :
اول- انجام مناقصه و تعیین پیمانکار یا پیمانکاران
دوم – نظارت بر اجرای کار
سوم – نظارت در دوره نگهداری
اول – انجام مناقصه و تعیین پیمانکار یا پیمانکاران
الف – مهندس مشاور موظف است پس از دریافت دستور کتبی کارفرما مبنی بر
شروع مرحله مناقصه و نظارت با رعایت کلیه مقررات معمول ، تشریفات انتخاب ،
دعوت از پیمانکاران برای مناقصه ، قیاس پیشنهادات ، تهیه گزارش توجیهی نتیجه مناقصه و
تعیین برنده را براساس دستورالعملهای مربوطه به این ترتیب انجام دهد :
۱- در مورد شرکتهای واجد صلاحیت تحقیق کرده با سازمانهای ذیصلاح و
کارفرما در انتخاب پیمانکاران همکاری کند.
۲- در مهلت مقرر به پیمانکاران انتخاب شده برای شرکت در مناقصهها دعوتنامه بفرستد.
۳- نسخههای کافی از اسناد مناقصه را به شرکتهای دعوت شده بدهد .
( بهای اسناد مناقصه که مهندس مشاور به شرکت کنندگان در مناقصه میفروشد با موافقت قبلی کارفرما تعیین خواهد شد).
۴- در صورت مراجعه اطلاعات اضافی و توضیحات کافی را در اختیار شرکت کنندگان در
مناقصه قرار دهد (اطلاعات اضافی باید در اختیار تمام شرکت کنندگان گذاشته شود).
۵- اصلاحیههای لازم برای اسناد مناقصه را پس از دریافت مصوبه لازم ، صادر کند.
۶- در کمیسیونهای مختلف مربوط به مناقصه شرکت کند.
۷- از وضع پیشرفت مناقصه گزارش تهیه کرده و ارایه کند.
۸- با کارفرما در مذاکره با برنده مناقصه همکاری کند.
ب – کارفرما پس از بررسی گزارش مشاور ، برنده مناقصه را تعیین و اعلام میکند و
پس از آن مهندس مشاور نسخههای پیمان و پیوستهای آن را صادر میکند.
ج – کارفرما پس از امضای پیمان ، نسخههایی از آن را به مشاور برای مبادله با پیمانکار میدهد.
دوم – نظارت بر اجرای کار
۱- مهندس مشاور باید برنامه تفصیلی اجرایی پیشنهادی پیمانکار را که
باید براساس برنامه کلی کارباشد پس از رسیدگی و اصلاح و تأیید کارفرما به پیمانکار ابلاغ کند .
۲- مهندس مشاور باید طبق نقشهها و مدارک ، اراضی و نقاط اصلی کار را
ضمن صورت مجلس به پیمانکار تحویل دهد.
۳- مهندس مشاور باید نقشهها ، محاسبات ، طراحیها و روشهای آزمایش مربوط به
تجهیزات مختلف موضوع پیمان را قبل از اقدام پیمانکار به سفارش ، رسیدگی و تأیید کند
ومطمئن شود که مارک محصولات و مشخصات آنها با مشخصات تجهیزاتی که پیمانکار به
ضمیمه پیشنهاد خود ارایه کرده است یکسان باشد.
۴- مهندسین مشاوره هنگام تحویل تجهیزات به کارگاه و نصب آنها موظف است آنها را
بازرسی کرده و آنها را از نظر کیفیت و کمیت با مشخصات تأیید شده قبلی تطبیق دهد.
۵- باید از تمام دستورها و مکاتبهها با پیمانکار و نقشهها نسخه ای برای کارفرما بفرستند.
۶- مهندسین مشاوره باید نظارت کار را با کارکنان خود که به طور مرتب تمام فعالیتها را
بازدید میکنند انجام دهد . مطابق بودن عملیات پیمانکاران را با
مشخصات منضم به قرارداد نظارت کند و تصدیق کند که کار طبق مشخصات انجام شده است.
۷- مشاور موظف است پس از اندازه گیری کارهای انجام شده صورت وضعیتهای تهیه شده از
سوی پیمانکاران و نیز تعدیل صورت وضعیتها را رسیدگی و گواهی کند.
۸- مشاور موظف است گزارشهای تفصیلی و جامع ماهیانه از جریان عملیات را
به همراه نمودارهای لازم و صورت هزینههای انجام شده و برآورد مبالغ مورد نیاز برای
اتمام بقیه کارها تهیه و تنظیم کرده و ارایه دهد.
۹- مهندسین مشاوره موظف است بر قراردادهای پیمانکاران جزء در هماهنگی با
برنامه زمان بندی کلی پروژه نیز نظارت و دقت کافی داشته باشد.
۱۰- مهندسین مشاوره موظف است فعالیتهای پیمانکاران را در مقاطع مختلف ارزیابی کرده و
در صورت هماهنگ نبودن آنها با زمان بندی پروژه اخطاریه کتبی برای پیمانکاران صادر کند.
۱۱- کمک و همکاری حین اجرای عملیات با کارفرما برای حل و فصل دعاوی و
اختلافاتی که ممکن است بر اثر اجرای قراردادهای مربوط بین پیمانکار و کارفرما در
زمان اجرای عملیات به وجود آید.
۱۲- مهندس مشاور پس از اطمینان از این که عملیات موضوع قرارداد با
پیمانکاران طبق مفاد قرارداد مربوط به پایان رسیده و قابل تحویل است
تحویل موقت یا قطعی را پیشنهادمیکند ودر کمیسیونی که برای تحویل تشکیل خواهد شد شرکت میکند .
۱۳- مهندس مشاور پس از پایان کار و انجام تشریفات تحویل موقت ،
صورت وضعیت قطعی را که به وسیلة پیمانکار تهیه شده و شامل تمام محاسبهها و
اندازه گیریهای نهایی و سایر مدارک لازم است رسیدگی و به کارفرما میدهد.
۱۴- تهیه گزارش نهایی طرح
سوم – وظایف مهندسین مشاوره در دوره نگهداری
۱- نظارت بر عملیات انجام شده در صورت لزوم وانجام آزمایشهای لازم برای
اطمینان از درستی انجام کارها و رضایت بخش بودن نتیجهها و نیز رفع به
موقع معایب و صدور گواهینامههای لازم
۲- تهیه و تسلیم گزارشهای لازم در دوران نگهداری
۳- ترتیب آزمایش نهایی کارها و تشکیل کمیسیون تحویل قطعی و شرکت در آن
۴- صدور گواهی نامههای تحویل قطعی و تکمیل نهایی کارها
۵- تأیید نقشههای اصلاحی کارهای انجام شده که براساس اصلاحات اعمال شده
در دوران نگهداری از طرف پیمانکار ارایه خواهد شد و تحویل آن به کارفرما